Munsterse uniformen ~ Munster uniforms

Uniformonderzoek over deze periode blijft een moeilijke zaak. Je bent afhankelijk van de volgende bronnen:

- contemporaire beschrijvingen
- contemporaire afbeeldingen
- latere afbeeldingen
- archiefonderzoek.

Gelukkig hebben Jean Belaubre en Dr F.G. de Wilde baanbrekend onderzoek gedaan, hierbij puttend uit diverse archieven en hebben onder meer gebruik gemaakt van bestellingen van diverse stoffen als carsaai en baai.

Aangezien je kunt uitrekenen wat je voor een uniform qua stof nodig hebt, kan een redelijke inschatting gemaakt worden van de gebruikte kleuren voor de uniformen. Uniformen werden echter vaak vervangen en wat voor 1688 geldt, geldt dus niet voor 1672.

Een uitzondering hierop zijn de Gardes van Willem III, die vanaf het begin wel redelijk hetzelfde gekleed zullen zijn geweest. (Zoals Belaubre schrijft 'toujours été bleus')


En het is maar hoe je een boek leest. Lees je een boek als 'Het Staatsche Leger' als een geschiedenis boek, dan zie je toch, omdat je aandacht ergens anders op is gericht, een aantal zaken over het hoofd. Toen ik het boek van Verspohl echter las, vond ik toch iets bijzonders over de uniformen van de Munstersen.

Over het Munsterse leger is in Nederland weinig te vinden, maar in de archieven van de deelstaat Nord-Rhein Westfalen, des te meer. Verspohl heeft hiervan gebruik gemaakt (mooie reden om weer eens Munster te bezoeken) en hij meldt in het Munsterischen Heerwesen het volgende:

'Verspohl, Heerwesen 22, 23
‘Von einer seltsam ausgerusteten Leibgarde Christof Bernards, berichtet uns der englische Gesandte, sir William Temple, der den Furstbischoff im Jahre 1668 aussuchte. Er schrieb daruber an den Ritter Johann Temple: ‘ Eine Grade von 100 Henducken, der er aus den letzten Feldzugen in Ungarn mitgebracht hatte, lief vor seiner Karosse her. Diese Gardisten truhen ganz kurze braune Oberkleider, und Mutzen von derserben Farbe, den degen an der Seite, eine Streitaxt im Gurt, und auf den Rucken an einem ledernen Bandelier einen gezogen Karabiner’.

Het gaat hier om van Galens lijfwacht, die dus oorsponkelijk uit Hongarije kwam, gekleed in korte bruine overjassen, en mutsen van derzelfde kleur, een strijdbijl aan de gordel en op de rug aan een lederen riem een karabijn.

In het Staatse Leger VI, p. 18 staat het volgende voorval vermeld, dit in het kader van de schermutselingen tussen Friese en Munsterse troepen.

Eerst wordt beschreven hoe ruiters van kolonel van Wassenaer-Obdam per ongeluk slaags raken met de dragonders van regiment Brandt. Vervolgens:

'Een overeenkomstig geval deed zich voor met de vaan van Prins Johan Maurits. De ruiters bereden schimmels en waren op 17 juli (1673) op nieuw gekleed in roode roken met witte kruisen. Den volgenden dag worden zij beschoten door eigen troepen, die ze aanzagen voor de garde van den bisschop.'


Welke conclusies kunnen we nu trekken? In de eerste plaats dat van Galen een lijfwacht had van 100 man die in ieder geval in 1668 in het bruin was gekleed. In 1672 was zijn garde in het rood gekleed met witte kruisen, net als een vaandel van Prins Johan Maurits.

Het vaandel is overigens het vaandel van de studentencompagnie van Groningen, welke aan hen in 1666 werd geschonken.

~~

Uniform research remains difficult for the period around 1672. You depend on period desriptions and pictures, later descriptions and if that fails it is the tedious archive research. Fortunatly for us, Mr Belaubre from France and the late Dr F.G. de Wilde have already done research on uniforms and flags of the period. They orders for cloth to calculate - as it is known hom many cloth and what type of cloth was used for a single uniform- how many uniforms were made and what colours they were. Uniforms were recycled though, and it is questionable that material for 1688 was used in 1672.

An exception could be the Gards regiments, who were always dressed in blue as Mr Belaubre writes.


Unfortunatly few sources are available for the period 1660-1688, but sometimes another source pops up. I wasa reading Verspohl just after reading het Staatsche Leger VI and at first I didn't make the connection as I wasn't looking for uniform information.

Verspohl used the various NRW archives and writes:
'A rather peculiar equipped forse was the bodyguard of Berard van Galen, as an english envoy, Sir William Temple wrote on his visit in 1668. He wrote about this to Sir Johann Temple: 'A guard of 100 men, taken from his campaigns in Hungary, escorted his carriage on foot. They wore a short brown jacket, a brown cap, and were equipped with a battleax, and on their backs a carabine.'

In Staatsche Leger VI, I found the following, in a chapter on the skirmishes and campaings of the Frisian and Munster troops. First a case of friendly fire is reported between the dragoons of Brandt adn the cavalry regiment of van Wassenaer Obdam. Next is written: ' a similar case happened with the (cavalry) company (or regiment) of Prince Johan Maurits. The troops rode grey horses and were dressed anew on the 17th of July 1673 in red coats with white crosses. The next day they were shot at by their own troops, who had mistaken them for the Bishop's Guards.

So, it looks like the Bishop had in 1668 a guard, dressed in brown and Cavalry Guard dressed in red. In july 1673 the Frisian Guard Cavalry wore red as well, with a white cross. Belaubre writes about the Frisian Guards that later in 1696 the uniform was blue, with a red vest. So, again, uniforms changed over time.

The flag is the 1666 student company flag, given to them as a gift after the first Munster war.