Schutterijen ~ 'Civil militia'

Een groot deel van de verdediging van Groningen kwam neer op de schuttersvendels. De schutters treffen we ook aan bij de bestorming van Coevorden, Amsterdamse schutters werden naar den Bosch gestuurd, en bij Aardenburg sloegen de schutters een aanval van de Fransen af.

Reden te meer om eens nader naar de schutters te kijken zijn natuurlijk hun schitterende vaandels en hun fraaie wapens en kleding. Paul Knevel, verbonden aan de UvA, schreef al diverse boeken en artikelen over de schutters en promoveerde in 1995 met boven afgebeeld proefschrift. Een recentie vind je hier, en hier en hier links naar werk bij Groniek.

De dissertatie is een gedegen en uitgebreid werkstuk ove de geschiedenis van de schutterijen vanaf de late middeleeuwen tot aan de Franse tijd en vooral gericht op Holland en Zeeland, mede gelet op het feit dat de schuttersstukken eigenlijk alleen uit die provincies bekend zijn.

Desgevraagd deelde de heer Knevel mij mee dat dit mogelijkerwijs van doen zou kunnen hebben met het feit dat in Holland en Zeeland de Doelen nog bewaard zijn gebleven, waar die stukken plachtten (en plegen) te hangen. Zoals het hoort is de dissertatie voorzien van een goed notenapparaat en een literatuurlijst.

De geschiedenis van de schutterij houdt trouwens niet op met de Franse omwenteling, getuige de polemieken in de 19e eeuw over het instandhouden van de schutterijen. Officieel werden ze pas in 1901 afgeschaft.

De meeste bekendheid kregen schutterijen door de schuttersstukken en dan kom je niet heen om het geweldige (letterlijk, het boek paste niet op mijn scannnertje) boek, geschreven onder redactiue van de Amsterdamse historica Marijke Carasso-Kok. Alleen al als plaatjesboek geweldig, met een schat van informatie over kleding, gebruiken, vaandels, inzet en geschiedenis en dat vanuit kunsthistorische hoek. Een aanrader!





Two books on the 'schutterij' which can be translated as 'civil militia', or 'militia', which unfortunatly doesn't cover the dutch word entirely. 'Schutterijen' were probably first found in Flanders or Brabant and spread to the rest of the Netherlands, Northern France, Northern Germany, Switzerland and a small part of England. The first book is a dissertation by Amsterdam assistent-professor Dr. Paul Knevel and deals with the history of the militia in the two western Provinces Holland and Zeeland from the late Middle-Ages to the French Revolution. Very well documented, lots of literature and facts.

The second book is more of an art-historical work, but if you can ever get your hands on this book, just buy it for the pretty pictures. The text - in dutch- gives a great introduction, plus a lot more on weaponry, organisation, political role of the militia and lots of very nice artwork. Recommended.