Schutterij in Groningen

We gaan nog even door over de Groningse schutterij in de 17e en 18e eeuw. Stel, ik vind de Doelen, dan vind ik misschien wel schuttersstukken en misschien wel meer info over vaandels en uniformen. Gelukkig is er nog wat arhiefmateriaal aanwezig over het 'Burgerregiment' in de Groninger Archieven.

Over de Groningse schutterij hebben de heren Feith al baanbrekend onderzoek gedaan. Archivaris Mr H.O. Feith Jr. schreef in 'Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde', zijn 'Over de Oude Groningsche Schutterij'. Op pagina 144 geeft hij over de Doelen weer dat deze in ieder geval in 1436 ten oosten van de Walburgkerk lagen.



Wat ik er zo van kan bekijken is dat het zeer waarschijnlijk gaat om een stukje bij de oude vestingwal. Dit is een kaartje eind 16e eeuw, hierop zijn de Doelen niet meer te zien..



Nu werd Groningen steeds groter, en ik denk dat dat de reden is dat de Doelen verplaatst werden naar het Westen van de Stad, en Feith de jongere geeft in zijn hoofdstuk over de Groningse Schutterij dat in het 'Noorden van de stad, langs het rechte eind wal, gelegen tussen de Kijk in't Jat Straat en de thans zogenaamde Hoek van Holland' de nieuwe Doelen lagen. In 1536 en volgende jaren is een muurtoren tot 'bussenschuttendoele' in gericht. (Mr J.A. Feith, p.234, Uit Groningens verleden,).

Op deze kaart van 1616 vond ik helaas geen verdere verwijzing.



maar in de Groninger Archieven vond ik een referentie naar de Doelen als volgt:


Toegangsnummer: 1377
Archieftitel: Armhuiszittend convent, (1342) 1437 - 1993

3. Inventaris
3.1. Armhuiszittend Convent
3.1.2. Stukken betreffende bijzondere onderwerpen
3.1.2.07. Stukken betreffende aan het Armhuiszittend Convent toebehorende huizen en winkelbehuizingen (eigendomsbewijzen en transportbrieven)

kenmerken

Armhuiszittend convent, (1342) 1437 - 1993
708 Eigendomsbewijs van een huis, gelegen tussen de Boteringe- en de Kranepoort nabij "De Doelen", afkomstig van Cornelis Roebers en diens vrouw Griete
Datering 1614. Met oudere transportbrief van 1561 en met bijbehorende lijfrentebrief uit 1614
Omvang
3 charters
Naar oorkondenboek (Regestnummer 392), 1561


Hier houdt het spoor even op. Het lijkt me onwaarschijnlijk dat men nog eind 17e eeuw, nu midden in de stad aan het papagaaischieten was, en ik vermoed dat men buiten de stadpoorten schoot en oefende.

Het administratieve gedeelte en wachtlopen deed men vanuit het Oude Regthuis.

Hoe het daar van binnen uitzag? Misschien zoals op de tekening van ter Borch, die helemaal bovenaan dit bericht staat.

~~

Let's go on with the Schutterij theme, in the city of Groningen. Most etymologists think BTW that the word 'schutterij' comes from 'schutter', meaning to shoot, and not 'beschutten', to protect!

The two mrs Feith, head of the Archives in Groningen have written several articles on the 'Schutterij'. The militia had it's own target practice range called 'Doelen', litt. 'targets'. In cities in the West of the Netherlands these buildings are still there, and they were also used for meetings and celebrations. It'was also the place to place the famous paintings of the 'Schutterij' in, like Rembrandts Nightwatch, or the pieces by Frans Hals.

In the city of Groningen, the 'Doelen' were initially located in the North-East, between the graveyard of the Walburg-church and the city wall. From the year 1536 the Doelen were in one of the towers of the Western Wall (looks like a good safety measurement), but for the latter part of the 17th century I have not found references yet. It might be possible that the militia practised outside the walls, or on one of the many town squares.

The forst pic is by Ter Borch and is of a watch house with soldiers (1660-1680).